Στόχος του συγκεκριμένου άρθρου δεν είναι να χαρακτηρίσει τη γιόγκα ως αίρεση, αλλά να αναδείξει εναλλακτικές πρακτικές που μπορούν να ηρεμήσουν, να γαληνέψουν και να ειρηνεύσουν σε βάθος τον άνθρωπο, όπως θα δούμε παρακάτω.
Αφορμή όμως για να γράψουμε σχετικά, στάθηκε η σταθερά ανησυχητικά αυξανόμενη ροή των πνευματικών μας παιδιών, που προσέρχονται ολοένα και περισσότερο στο ταπεινό μας πετραχήλι, να μας αναφέρουν το ενδιαφέρον και την περιέργειά τους για τη γιόγκα. Συγκεκριμένα, μια κοπέλα μου ανέφερε το εξής: «Πάτερ μου, εγώ δεν έχω πρόβλημα με τη γιόγκα, ίσα ίσα με χαλαρώνει. Όμως την τελευταία φορά, είχα την εντύπωση ότι ο "δάσκαλος" έκανε κάποιου είδους τελετή και απ’ ότι συμπέρανα, μας θυσίασε στη σελήνη».
Κατ’ αρχάς ας δούμε τι εστί «γιόγκα» και από πού προήλθε.
Είναι γυμναστική; Τεχνική για την καταπολέμηση του στρες; Διαλογισμός; Αναπνευστικές ασκήσεις; Η αλήθεια είναι ότι η γιόγκα είναι όλα τα παραπάνω, αλλά και πολύ περισσότερα. Είναι μια συνολική στάση ζωής, τις αρχές της οποίας έγραψε το 2ο αιώνα π.Χ. ο ινδός σοφός Πατάντζαλι σε 108 σούτρας (στίχους σοφίας), που περιγράφουν τη φιλοσοφία και την πρακτική της γιόγκα.
Με το όνομα Γιόγκα νοείται ένα από τα έξι συστήματα της ινδικής φιλοσοφίας. Πρεσβεύει την ένωση της ψυχής με τον Θεό, μέσω συγκεκριμένων μεθόδων, κύρια του διαλογισμού. Η σανσκριτική λέξη γιόγκα έχει διάφορες ερμηνείες και προέρχεται από την σανσκριτική ρίζα yuj που σημαίνει ελέγχω, δεσμεύω, ενώνω. Έτσι λοιπόν γιόγκα (Joga) σημαίνει συνένωση, συνύπαρξη, ένωση. Αυτός που εξασκείται πάνω στη γιόγκα ονομάζεται Γιόγκι (Jogi) ή Γιογκίνι (Yogini) (για τη γυναίκα).
Ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Γιόγκι ήταν ο Παραμαχάνσα Γιογκανάντα, που γεννήθηκε στην Ινδία στα τέλη του 19ου αιώνα. Μαθητής του Σρι Γουκτεσβάρ, διέδωσε το μήνυμα της Γιόγκα στην Αμερική και από εκεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Το όνομα της Γιόγκα που δίδασκε ονομάζεται Κρίγια Γιόγκα και ασκείται σήμερα από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Τα πιο γνωστά παραδοσιακά συστήματα της γιόγκα είναι τα εξής:
Ράτζα Γιόγκα (γιόγκα του νοητικού ελέγχου)
Μπάκτι Γιόγκα (γιόγκα της θρησκευτικής αφοσίωσης και της προσευχής)
Κάρμα Γιόγκα (γιόγκα της συνέπειας στην εργασία και στις πράξεις μας, χωρίς προσκόλληση στο αποτέλεσμα)
Βασική τεχνική για την πραγμάτωση στη γιόγκα είναι ο διαλογισμός.
Κάτι το οποίο συχνά παραβλέπεται από σύγχρονους ασκούμενους στη γιόγκα είναι η παράλληλη εργασία για την ηθική τελείωση του ανθρώπου, ανάγκη την οποία επισημαίνει και ο ίδιος ο Πατάντζαλι. Χωρίς την ταυτόχρονη άσκηση του διαλογισμού και της ηθικής τελείωσης (όπως η μείωση του εγωκεντρισμού, της βιαιότητας και όλων των αρνητικών συναισθημάτων μας), η γιόγκα δεν θα μπορέσει να δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα οφέλη της γιόγκα είναι ψυχοσωματικά, καθώς αποτελεί μέθοδο εσωτερικής εξερεύνησης, η οποία αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση του σώματος με το νου, και επιφέρει αρμονία σε όλες τις ανθρώπινες υποστάσεις, στη σωματική, τη διανοητική-συναισθηματική, την πνευματική.
Καρδιακή προσευχή χωρίς την παρουσία δασκάλου, παντού.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το ζητούμενο για τους νέους αλλά και για όλον τον κόσμο είναι η ευτυχία και η εσωτερική γαλήνη. Οι πρόγονοί μας έλεγαν ότι «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Οι επιστήμονες της εποχής μας ισχυρίζονται ότι η απλή γυμναστική θεραπεύει την ήπια κατάθλιψη, χαλαρώνει τον άνθρωπο, τον ηρεμεί και τον κάνει εξυπνότερο.
Αν κάναμε λοιπόν λίγη γυμναστική καθημερινά θα αισθανόμασταν όμορφα και δυνατότεροι. Όμως φαίνεται πως δεν αρκεί αυτό για τον σημερινό άνθρωπο. Έχει ανάγκη από περισσότερα! Ψάχνει κάτι βαθύτερο και γιατί όχι, να σταματήσει και να σκέφτεται οτιδήποτε του προκαλεί ταραχή, σύγχυση και του θυμίζει κάτι από τον μάταιο τούτο κόσμο με τις ατελείωτες μέριμνες. Γι ‘αυτό καταφεύγει στη «γιόγκα» και σε άλλες παρόμοιες πρακτικές.
Υπάρχει όμως κάτι ανώτερο, πολυτιμότερο, ομορφότερο, απλότερο και ουσιαστικότερο. Η καρδιακή προσευχή. Η αναφορά μας δηλαδή στον αληθινό, παντοδύναμο αλλά συγχρόνως και πράο Θεό. Χωρίς διαλογισμούς, προγραμματισμούς, φραγμούς, οικονομικές εισφορές. Απλά, πολύ απλά, πιο απλά δε γίνεται. Σε οποιοδήποτε χώρο και σε οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν βρισκόμαστε.
Γιατί να κάνω καρδιακή προσευχή;
Διότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι ζωντανός, υπάρχει και μας ακούει. Εκείνος είπε: Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν· ζητείτε, και ευρήσετε· κρούετε, και ανοιγήσεται υμίν. πάς γάρ ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει και τώ κρούοντι ανοιγήσεται." (Ματθ. 7, 7-8 ). Αυτό σημαίνει ότι η αληθινή ευτυχία δεν επιτυγχάνεται διαμέσου του διαλογισμού αλλά είναι ένα δώρο το οποίο χαρίζει Εκείνος που το κατέχει και το δημιούργησε, ο Θεός.
Ένα μάθημα «γιόγκα» διαρκεί 1,5 ώρα. Ένας αναστεναγμός προς το Θεό μπορεί να μας χαρίσει αυτό που πραγματικά ποθούμε και γιατί όχι, να ανακαλύψουμε το αληθινό νόημα της ζωής.
π. Γεώργιος Χριστοδούλου
Εφημέριος Ι.Ν. Αγ. Σοφίας Ν. Ψυχικού
